De woonvisie als beleidsinstrument

Rekenkamers (of rekenkamercommissies) zijn onafhankelijke toezichthouders van de overheid. Zij onderzoeken in hoeverre de beleidsdoelstellingen van de gemeente zijn uitgevoerd en tot het gewenste effect hebben geleid. In Reusel-De Mierden heeft de gemeenteraad initiatief genomen voor een onderzoeksvraag en wel met betrekking tot de woonvisie. Behalve de vraag naar effectiviteit van de woonvisie richt het onderzoek zich ook op aanbevelingen rondom het ingerichte bestuurlijk proces.

Achtergrond

Hoewel gemeenten niet verplicht zijn om een woonvisie te maken, stelt de in 2015 herziene Woningwet dat, om prestatieafspraken met corporaties te kunnen maken, een woonvisie door de gemeente moet zijn vastgesteld. Veel gemeenten hebben dus inmiddels een woonvisie om het toekomstig volkshuisvestingsbeleid vorm te geven en om op basis daarvan prestatieafspraken te kunnen maken, zo ook Reusel-De Mierden. Nu worden sinds 2002 de gemeenten in Nederland duaal bestuurd (dat wil zeggen: ontvlechting in taken/verantwoordelijkheden van het college van b&w en de gemeenteraad). De gemeenteraad is de volksvertegenwoordiging, stelt kaders voor het beleid en controleert (houdt toezicht op de uitvoering van de besluiten). Het college is verantwoordelijk voor de uitvoering. Om de gemeenteraad te ondersteunen in zijn taak, kan hij om een rekenkameronderzoek vragen; dit zijn met name onderzoeken naar de effectiviteit van beleid. In Reusel-De Mierden maakte de gemeenteraad gebruik van deze mogelijkheid omdat hij twijfels had bij de effectiviteit van het instrument Woonvisie.

Een specifieke vorm van onderzoek

Rekenkameronderzoek is een bij wet duidelijk afgebakend terrein. Volgens artikel 182 Gemeentewet onderzoekt de rekenkamer(commissie) de doelmatigheid, doeltreffendheid en de rechtmatigheid van het door het gemeentebestuur gevoerde bestuur. De Nederlandse Vereniging van Rekenkamers & Rekenkamercommissies zegt er het volgende over: “Een door de rekenkamer(commissie) ingesteld onderzoek naar de rechtmatigheid van het door het gemeentebestuur gevoerde bestuur is per definitie geen controle van de jaarrekening. Dat is het werkterrein van de accountant, die door de raad daarvoor is ingehuurd. De breedte van het onderzoeksdomein maakt dat van de onderzoekers een generalistische instelling verwacht mag worden: ze moeten van alle markten thuis zijn.”
Als bureau met een grote expertise op het gebied van woonvisies, en tevens “van alle markten thuis” waar het gaat om het brede terrein van wonen en organiseren, was Atrivé de aangewezen partij om dit onderzoek namens de rekenkamercommissie uit te voeren.

Processtappen

Na een eerste analyse van de documenten, zijn in een verdiepende fase interviews gehouden met de direct betrokkenen. De vragen betroffen zowel ‘beleid & kaderstelling’, als ook ‘resultaten & uitvoering’ en ‘bestuurlijk proces’. Vervolgens is een dialoogsessie met vertegenwoordiging van de raad gehouden. In het onderzoek is nadrukkelijk samengewerkt met de Rekenkamercommissie.