Mooi participatief proces bij betaalbaarheidsonderzoek voor ProWonen

ProWonen is actief in drie gemeenten met in totaal 8 hoofdkernen en 17 kleine kernen. In deze gemeenten is ProWonen niet de enige corporatie, maar wel de belangrijkste. Er zijn vijf verschillende huurdersverenigingen die samenwerken in het verband "Samen1". ProWonen vroeg Atrivé een betaalbaarheidsonderzoek uit te voeren; er werd specifiek gevraagd om bij de inrichting van het onderzoek samen met ProWonen én de huurdersverenigingen op te trekken. Het werd een bijzonder traject waarbij opzet en uitvoering leidde tot een gezamenlijk gedragen beeld. ProWonen: "Fijn als je een adviesbureau hebt dat een participatieve uitvoering ondersteunt; en dat bij de uitvoering heeft mee-geschakeld in wat nodig was."

Waarom een betaalbaarheidsonderzoek mét participatie

Vanuit ProWonen werd het project begeleid door beleidsadviseur Angela Monincx. We interviewden haar en vroegen allereerst wat de corporatie ertoe bewogen had om de uitvraag op deze specifieke manier te doen. Angela:

"Betaalbare woonlasten is een superbelangrijk gespreksonderwerp voor zowel de huurdersverenigingen als ProWonen en de gemeenten. We hebben het er vaak over, maar het is ook fijn om die gesprekken met feiten te kunnen onderbouwen. Al in de prestatieafspraken over 2020 is opgenomen een woonlastenonderzoek uit te voeren. We hebben met elkaar afgesproken: we doen het nu maar beseffen dat het een momentopname is. De resultaten geven inzicht en richting voor tal van onderwerpen. Maar veranderingen zullen blijven optreden: zo zal er komende juli geen huurverhoging zijn; de coronacrisis heeft bepaalde effecten; ook de corporatie ondergaat gaandeweg veranderingen qua huurders en vastgoed. Je wilt dit kunnen volgen.
De reden dat we de huurdersverenigingen er vanaf het begin af aan bij wilden betrekken komt omdat we participatie belangrijk vinden. Door de huurdersverenigingen al vanaf de opdrachtformulering te betrekken, zorg je ervoor dat je het resultaat (inzicht in de betaalbaarheid) straks samen kan onderschrijven en er op vertrouwen. De huurdersverenigingen grepen deze kans met beide handen aan. Ze zaten al enige tijd te wachten op een betaalbaarheidsonderzoek en waren blij dat ze er vanaf de start bij werden betrokken.
ProWonen kijkt goed op welke momenten en bij welke onderwerpen het toegevoegde waarde heeft om huurdersverenigingen te betrekken. Daar kiest ze dan heel bewust voor en wil dat zorgvuldig doen. Atrivé sloot hier perfect op aan."

Vormgeving van de participatie

Vanuit de huurdersverenigingen is gevraagd wie er bij het onderzoek betrokken wilde worden. Op die manier is een ‘Werkgroep Woonlasten’ samengesteld waarin van elk van de vijf huurdersverenigingen een vertegenwoordiger zitting had. Daarnaast zaten in de werkgroep vier mensen van ProWonen (beleidsadviseur Angela Monincx, een collega beleidsadviseur en de managers Wonen en Bedrijfsvoering) en de onderzoeker van Atrivé. Hanjo Lagas nam de procesleiding op zich. Angela:

"De werkgroep was best groot maar het leverde goede discussies. Doordat de huurdersverenigingen vanaf het begin zijn betrokken, hebben ze mee-gekozen in de methode die voor het betaalbaarheidsonderzoek gebruikt is. Er is over gediscussieerd en er konden vragen worden gesteld; bijvoorbeeld over begrippen die voor professionals wellicht duidelijk zijn maar voor huurders iets lastiger. Door voldoende aandacht aan dit soort vragen te besteden, konden de huurders ook goed geïnformeerd mee-kiezen hoe het onderzoek zou worden uitgevoerd. Om de communicatie overzichtelijk te houden was van elk der partijen (ProWonen, huurders en Atrivé) één aanspreekpersoon aangesteld. De eerste twee werkgroepvergaderingen konden nog fysiek gehouden worden (hoewel er bij deze vergaderingen al coronamaatregelen in acht genomen werden). Daarna zijn de werkgroepbijeenkomsten digitaal georganiseerd via Microsoft Teams; beslist een uitdaging maar we zijn hem niet uit de weg gegaan en zijn bijvoorbeeld niet teruggeschakeld naar overleg in een kleiner groepje. We zijn doorgegaan met de participatieve insteek zoals we begonnen zijn. ProWonen heeft trouwens geen eigen bijeenkomsten met Atrivé gehad, maar alles samen met de werkgroep gedaan."

Een fijne Atrivé-ervaring

Resultaten van het onderzoek zijn weergegeven in een rapport en een dashboard. Met het dashboard kun je inzoomen op een buurt of doelgroep. Op basis van de resultaten zijn onder andere wijken aangewezen waar verhoudingsgewijs meer betaalbaarheidsrisico’s zijn. De uitkomsten van het onderzoek zijn breed inzetbaar. Angela:

"Het was fijn om te merken dat Atrivé heel erg mee ging in de manier waarop wij het betaalbaarheidsonderzoek wilden laten uitvoeren. Atrivé heeft er zelf veel aandacht aan besteed om het op een goede manier te doen. Ook het aanbod om zo nodig bij de huurdersverenigingen nog een keer extra uitleg te komen geven was fijn. Jullie hebben echt mee-geschakeld in wat nodig was. Als door hobbels in de weg, die bij elk project voorkomen, herinrichting of bijstelling van het proces nodig was, konden we dit steeds in goed overleg met jullie regelen en dat was heel prettig."

Klik hier voor een weergave van de infographic die ProWonen op basis van de resultaten uit het onderzoek liet maken.