Evaluatieonderzoek naar de Woningwet gepubliceerd

Aedes laat evaluatieonderzoek uitvoeren als aanvullend geluid op BZK-evaluatie. Atrivé hielp mee!

foto op projectpagina

Het is zover: de uitkomsten van het evaluatieonderzoek naar de Woningwet 2015 zijn bekend!

Het is inmiddels drie jaar geleden dat de Woningwet werd herzien. Hoogste tijd dus voor een evaluatie: hoe pakt de Woningwet 2015 eigenlijk uit? Het ministerie van BZK voert deze evaluatie momenteel uit en presenteert in december haar uitkomsten. Zij focust daarbij vooral op de vraag of de Woningwet haar beoogde doelstellingen ook daadwerkelijk realiseert. Oftewel: ‘doet de wet wat zij moest doen?’ Daarnaast verricht de Aedescommissie-Van Bochove een eigen evaluatieonderzoek naar de Woningwet 2015, als ‘aanvullend geluid’ vanuit de sector. De aanvulling zit in de brede kijk van de commissie: zij focust op alle gevolgen van de Woningwet voor de uitvoeringspraktijk. Oftewel: ‘wat doet de wet?’ De commissie let daarbij specifiek op de kansen en belemmeringen voor woningcorporaties en hun partners om maatschappelijke opgaven adequaat op te pakken, nu en in de toekomst.
 

Atrivé draagt bij aan advies

Gisteren, maandag 19 november, was het zover. De Aedescommissie-Van Bochove maakte haar adviesrapport bekend. Dat is extra speciaal, omdat Atrivé hier een bijdrage aan leverde. Wij mochten de gevolgen van de Woningwet voor de uitvoeringspraktijk evalueren. Naast ons praktijkonderzoek, baseert de commissie zich voor haar advies op een juridisch onderzoek en verschillende essays van experts (zoals Johan Conijn, Piet Sebrechts en Rudy de Jong). De commissie concludeert dat de Woningwet momenteel te stringente landelijke regels bevat met te weinig mogelijkheden om lokaal maatwerk te leveren. Haar advies luidt daarom: “geef gemeenten, huurders en corporaties meer ruimte voor lokaal woonbeleid”. 

Onze slotsom

In het praktijkonderzoek komen wij tot de slotsom dat de Woningwet frustreert, infantiliseert en verlamt. Onvrede overheerst. De Woningwet roept in zijn uitwerking, toepassing en handhaving veel ongemak en ongenoegen op – niet alleen bij woningcorporaties, ook gemeenten, huurdersorganisaties en zorg- en welzijnsorganisaties lopen tegen de negatieve kanten van de Woningwet aan. De uitwerking en handhaving van de Woningwet blijken te bevoogdend richting corporaties en hun partners, dit maakt hen risicomijdend en ondernemingsschuw. Zo remt de Wet de noodzakelijke innovatie om volkshuisvestelijke en maatschappelijke opgaven adequaat op te pakken, nu en in de toekomst. Dit is een ongewenste en zorgwekkende ontwikkeling. Sectorpartijen vragen daarom om een aanpassing van de Woningwet. 

Groeiende opgaven…

Aanpassing van de Woningwet is hoognodig, want de opgaven zijn groot en groeiend. Er is schaarste aan woningen, vooral wat betreft middeninkomens en bijzondere zorgvragers; het passend toewijzen zorgt voor een concentratie van kwetsbaarheid in buurten en belemmert de doorstroming; in deze kwetsbare buurten daalt het woongenot en ontstaan leefbaarheidsvraagstukken. Ook daalt het voorzieningenniveau in dergelijke buurten, met kalere maatschappelijke landschappen tot gevolg. Daardoor komt niet alleen het ‘prettig samen wonen’ onder druk te staan, ook het ‘wonen met passende (zorg)voorzieningen’ komt in het geding. Veelzeggend is dat men nu al vreest voor het terugkomen van ‘Vogelaarwijken’ als de gevolgen van de passend toewijzen maatregel aanhouden. Daarnaast staan woningcorporaties voor een grote verduurzamingsopgave: zij moeten energiebesparende maatregelen doorvoeren om de woningen ook in de toekomst betaalbaar te houden. 

… tegelijkertijd ingeperkte handelingsruimte

De uitvoeringspraktijk laat zien dat het effectief oppakken van deze opgaven, nu en in de toekomst, ernstig belemmerd wordt door de uitwerking, toepassing en handhaving van de Woningwet. Door fiscale heffingen hebben corporaties minder verdiencapaciteit, en dus minder investeringsruimte. Ook sluiten regels en normen onvoldoende aan op wat lokaal nodig wordt geacht, vooral op het gebied van passend toewijzen en leefbaarheid. Kort gezegd: waar behoefte aan is, mag niet altijd. Vooral het woud aan fijnmazige wet- en regelgeving zit in de weg, net als de legalistische handhaving van de Autoriteit woningcorporaties naar ‘de letter’ van de wet. Het risico-regel-reflex overheerst: gesignaleerde knelpunten in de regelgeving leiden in veel gevallen tot nog meer regels en verantwoording. Zo groeit de governancekluwe, terwijl er geen regels geschrapt worden. Dit alles maakt dat de Woningwet knelt: ‘de dingen goed doen’ zit ‘de goede dingen doen’ in de weg. Het is een kwestie van of-of geworden, in plaats van en-en. 

De wet maakt afwachtend en ondernemingsschuw

Opvallend is dat de Woningwet wel (experimenteer)ruimte biedt aan corporaties. Keer op keer blijkt echter dat corporaties deze ruimte nu niet benutten, laat staan de grenzen van de wet opzoeken. Dit signaleert een ander, meer verborgen effect van de wet. De Woningwet infantiliseert en verlamt: we zien een beweging van ondernemen naar gehoorzaam zijn, afwachten en risico’s mijden. Als gevolg van de Woningwet wordt er te veel gewerkt vanuit regels en voorzichtigheid en te weinig vanuit gezond verstand en maatschappelijke waardeoriëntatie. Zo remt de Woningwet het zeer gewenste maatschappelijke ondernemerschap en blijft de noodzakelijke vernieuwing uit. 

Dringend verzoek tot verandering

Het evaluatieonderzoek van Atrivé haalt een dringend verzoek tot aanpassing van de Woningwet op. Sectorpartijen willen dat de wet hen minder bevoogdt en meer bijdraagt aan het oppakken van (toekomstige) volkshuisvestelijke opgaven. Dat vraagt om meer ruimte voor corporaties en hun partners om samen, vanuit het gezonde verstand en ‘de bedoeling’, initiatief te nemen tot maatwerk en vernieuwing. Zie (de samenvatting van) het evaluatierapport voor de concrete voorstellen voor verandering die we ophaalden uit de sector.  

 
Meer lezen? Download dan onze korte samenvatting, het uitkomstenoverzicht ‘De Evaluatie in een notendop’ en/of het volledige evaluatierapport. Ook het adviesrapport van de Aedescommissie-Van Bochove kun je hier downloaden.
 
Meer weten? Heb je behoefte aan een toelichting op het evaluatieonderzoek, wil je er juist op reageren of over doorpraten? Neem dan contact met ons op. Wij moedigen de voortzetting van dialogen over de werking en verbetering van de Woningwet van harte aan!
 
Iets mee(r) doen? Heb je (verbeter)suggesties of casuïstiek waar je mee aan de slag wil? Ben je zelf op zoek naar hoe je beter gebruikmaakt van de (experimenteer)ruimte die de Woningwet je nu geeft? Bel, mail of app ons. Wij denken graag met je mee, over deze en andere vraagstukken. Atrivé bestaat uit een team van ervaren adviseurs met uiteenlopende specialisaties, waardoor we zowel in de breedte als in de diepte kunnen verkennen wat de mogelijkheden zijn.

Hoe kunnen wij helpen?

Leg je vraag voor aan onze experts, wij adviseren graag.

 *
 *
naam@bedrijf.nl
012-3456789
 *
| Atrivé |
T: 030 693 60 00
E:info@atrive.nl
LinkedIn